Türkiye'nin 2. Yüzyılında Yüksek Teknoloji için Eylem Çağrısı Raporu

Türkiye’nin 2. Yüzyılında Yüksek Teknoloji için Eylem Çağrısı | Nisan 2023 34 Elektrifikasyon Türkiye için öne çıkan mobilite trendlerinden birisidir. Elektrikli araçlara olan talep incelendiğinde, genel olarak yeni otomobil satış rakamları düşmeye devam ederken elektrikli binek araç pazarının önemli ölçüde büyümeye devam ettiği anlaşılmaktadır. 2023’ün ilk iki ayında 2.477 adet elektrikli otomobil satışı gerçekleşmiş ve pazar payı %2,6’ya ulaşmıştır. Elektrikli araçlar için küresel ölçekte yaygınlaşma kabul eşiği %5 olarak görülmektedir. 2022 yılında Türkiye elektrikli otomobil pazar payının %1,3 olduğu düşünülürse, 2023 yılı itibariyle bu eşiğe hızla yaklaşıldığı söylenebilir. Türk otomotiv tüketicisinin %44’ü elektrikli araç tercih edebileceğini belirtse de, şarj altyapısıyla ilgili önemli endişeleri bulunmaktadır. Pazarın %5 eşiğine ulaşmasını sağlayacak en önemli etkenlerden birisi şarj altyapısının ülke genelinde yaygınlaştırılmasıdır. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın yayınladığı Mobilite Araç ve Teknolojileri Yol Haritasına göre, 2023 yılında kamuya açık toplam 18 bin şarj soketi kurulması hedeflenirken, bu rakam 2025 yılı için 53 bin, 2030 için ise 251 bin olarak hedeflenmektedir. Özel sektör oyuncuları da şarj istasyonu hizmet sağlayıcı olabilmek için hızla yatırım yapmaya devam etmektedir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu açıklamasına göre, 2023 nisan ayı itibariyle 124 şirket şarj ağı işletmeciliği lisansına sahiptir. Türkiye’de sektörün geleceği için hangi aksiyonlar önemli olacaktır? Mobilite çözümleri Kentsel hareketliliği ve sürdürülebilirliği destekleyen ve alternatif bir ulaşım türü haline gelmiş yeni mobilite çözümlerinin potansiyelinden etkin bir şekilde faydalanılabilmesi için büyük şehirlerin ulaşım ağ altyapılarının gözden geçirilmesi, yerel yönetimlerin sahip olduğu verinin dijital girişimlerle açılacağı inisiyatiflerin hayata geçirilmesi, akıllı şehir uygulamalarıyla birlikte nesnelerin interneti gibi yeni teknolojilere yatırım yapılması ve oyuncuların pazara girişi ve faaliyetlerine yönelik standartların belirleneceği yasal zeminin tasarlanması gerekmektedir. Özellikle mikromobilite çözümlerinin yaygınlaştırılabilmesi ve kullanıcıların güvenlik ve konfor gibi ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için mevcut durumda karayolları odaklı ulaşım ağı planlamaları gözden geçirilmelidir. Bu planlama boyunca kamu kuruluşları, yerel yönetimler, özel kuruluşlar, STK’lar, akademi gibi ekosistem paydaşlarının iş birliği ve dayanışma içerisinde ulaşım ağını planlaması bu iş modellerinin güvenli bir şekilde yaygınlaşması için önemli görülmektedir. Yeni çözümler için uygun ulaşım hatlarının ve park alanlarının oluşturulmasına ek olarak ulaşımda sürekliliğin ve bütünselliğin, bir yolculuk boyunca birden fazla ulaşım aracının kullanılmasını betimleyen multimoda 32 mobilitenin sağlanabilmesi önem taşımaktadır. Mobilite paydaşlarının operasyonları optimize etmek ve planlamaları verimli yönetebilmek için ilgili tüketici verilerini toplaması ve anonimleştirerek paylaşıma açık hale getirmesi önerilmektedir. Bununla birlikte nesnelerin interneti, yapay zekâ ve 5G hücresel bağlantı altyapısı gibi teknolojilerden yararlanılarak trafik sinyalleri, kameralar ve toplu taşımalara entegre edilen diğer cihazlar aracılığıyla veri kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve analiz edilmesi akıllı şehir sistemlerinin kurgulanması ve yeni mobilite çözümleri ile entegrasyonunun sağlanması değerlendirilmelidir. Mobilite girişimlerinin segment bazında kentsel hareketlilik düzeni içerisinde tanımlanması, gerekli yetki ve standartların ve hukuki ve cezai sorumlulukların ortak bir çerçeve dahilinde belirlenmesi önem taşımaktadır. Örneğin, mevcut durumda kişisel araçların ticarileştirilmemesi nedeniyle paylaşım modelleri kısıtlanmaktadır. Bu girişimlerin gelişimini teşvik eden esnek politika ve düzenlemeler gerekmektedir. Sağlayıcılara ek olarak kullanıcı bakış açısının da bu çalışmalara güvenlik, sorumluluk ve veri paylaşımı gibi başlıklarda dahil edilmesi kritiktir. Son olarak doğrulama tarafına rehberlik edecek ve potansiyel ihtilaflar durumunda hakemlik yapacak mekanizmaların da tanımlanması fayda sağlayacaktır. 2023 yılının başında dünyanın önemli mobilite girişimlerinden Superpedestrian (Link) başta KVKK olmak üzere düzenlemelerin getirdiği ek maliyetler gibi unsurlar nedeniyle Türkiye pazarından çıkma kararı aldığını duyurmuştur. 2023’ün ilk iki ayında 2.477 adet elektrikli otomobil satışı gerçekleşmiş ve pazar payı %2,6’ya ulaşmıştır. 31 2022 yılı aynı dönemde 435 adet elektrikli araç satılmıştır. Deloitte’un analizine göre, elektrikli araç satışının 2025 yılında yılda 52.448 adet ile pazarın %9’una ulaşması beklenmektedir. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın yayınladığı Mobilite Araç ve Teknolojileri Yol Haritasına göre, hafif ticari araç başta olmak üzere elektrikli araç satışı pazar payı 2023’te %7.5, 2025’te %10, 2030’da ise %35 olarak hedeflenmiştir. 31 Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği, 2023 Şubat Otomobil ve Hafif Ticari Araç Pazar Değerlendirme Raporu 32 Multimodal mobilite tek bir yolculuk süresince birden fazla ve farklı ulaşım modlarının kullanımını karakterize etmektedir.